سه تار از خانواده تار و تنبور بوده و قدیمی‌ترین نمونه آن به سال ۱۲۰۰ هجری قمری برمی‌گردد. البته سازی شبیه به سه تار در نقاشی‌های دوران باستان به چشم می‌خورد که ممکن است عمر آن را به هزاران سال پیش بازگرداند اما هنوز اطمینانی از آن حاصل نشده است.اما اگر شما قصد یادگیری سه تار رادارید و میخواهید بهترین سه تار برای شروع را در دست خود داشته باشید مقاله ما در مورد راهنمای خرید بهترین سه تار برای شروع و نکات خرید بهترین مارک سه تار به شما کمک خواهد کرد.
سه تار با وجود سنتی بودن، همچنان در بین نسل‌های جدید هنرجویان جایگاه ویژه‌ای دارد و بسیاری از افراد در پی یادگیری این ساز خوش‌نوا هستند. پیش از خرید بهترین سه تار همانند هر ساز دیگری باید اطلاعاتی کافی در مورد ویژگی‌های آن، جنس، قیمت، بهترین سازندگان سه تار و … کسب کنید. در ادامه، راهنمای خرید سه تار برای مبتدی و بهترین سه تار حرفه ای را در اختیار شما قرار می‌دهیم. همچنین برخی از بهترین نمونه‌های این ساز را معرفی خواهیم کرد تا بتوانید انتخابی مناسب‌تر از بهترین سه تار برای شروع داشته باشید.
برای یادگیری سه تار در حد مبتدی مقاله آموزش سه تار مبتدی را از دست ندهید.
انواع سه تار
- مشقی: سه تار مشقی برای نوازندگان تازه کار گزینه بسیار مناسبی است.
- معمولی: این نوع ساز می‌تواند در سال‌های ابتدایی شروع یادگیری نوازندگی، به خوبی پاسخگوی نیازهای نوازندگان مبتدی برای تمرین‌های عادی باشد.
- حرفه‌ای: این نوع سه تار به دلیل کیفیت بسیار بالای ساخت آنها، برای نوازندگان حرفه‌ای که اجراهای زنده دارند و همچنین آهنگسازانی که قصد ضبط موسیقی در استودیو را دارند، بسیار مناسب است.
چنانچه قصد تهیه تار را دارید، مطالعه مقاله راهنمای خرید تار را از دست ندهید.
چنانچه قصد نواختن سنتور را دارید، مطالعه مقاله راهنمای خرید سنتور را به شما پیشنهاد می‌دهیم.
آشنایی با اجزای سه تار
سه تار از دو قسمت اصلی دسته و کاسه تشکیل شده است؛ دسته‌ای باریک که در انتهای رسیده به کاسه پهن‌تر می‌شود. در قسمت ابتدایی دسته، سرپنجه قرار گرفته و به گوشی‌هایی متصل است که سیم‌ها را تقسیم می‌کند.
اجزای سه تار شامل دسته و کاسه، سرپنجه، خرک، پرده، شیطانک، صفحه و سیم گیر است.
پیش ازپرداختن به نکات خرید سه تار و یا آلات موسیقی دیگر حتماً باید با اجزای سازنده ساز مورد نظر خود آشنا شوید. به عنوان یک هنرجو باید بدانید که هر قسمت از سه تار چه نامیده می‌شود و چه وظیفه و کاربردی دارد. تا نسبت به سازتان آشنایی کامل نداشته باشید، مطمئنا نمی توانید به حُسن انتخاب خود نیز مطمئن باشید. به همین دلیل در ادامه هر یک از اجزای این ساز به صورت مختصر به شما معرفی خواهیم کرد:
دسته و کاسه
سه تار همانند سایر سازهای زهی از دو قسمت کاسه (گلابی شکل) و دسته تشکیل شده است که جنس هر دو آنها از چوب است. سه تار، ساز حجیم، جاگیر و سنگینی از لحاظ وزنی نیست.
دسته سه تار حدوداً ۴۰ تا ۴۸ سانتی متر است و قسمتی که گوشی‌ها در آن تعبیه می‌شوند، ۱۲ سانتی متر و پهنای دسته ۳ سانتی متر است. برای زیبایی و همچنین عمر بیشتر این ساز می‌توان برای پوشاندن دسته از استخوان شتر نیز استفاده کرد. همچنین طول کاسه ساز سه تار بین ۲۶ تا ۳۰ سانتی متر، عرض آن به تناسب بین ۱۲ تا ۱۶ سانتی متر و عمقش نزدیک ۱۳ سانتی متر است.
سرپنجه
سرپنجه از جنس چوب است. این بخش از ساز سه تار در ابتدای دسته قرار گرفته و از طرفین به چهار گوشی به صورت دو به دو متصل می‌شود.
خرک
خرک نیز همانند کاسه و دسته از چوب ساخته شده و طولی حدوداً چهار سانتی متری و ارتفاعی حدوداً هفت میلی متری دارد. خرک، پلی است که وظیفه حمل سیم‌های ساز را دارد، به آنها اجازه ارتعاش می‌دهد و در نتیجه وظیفه انتقال صدا به صفحه ارتعاش (پوست) و در نهایت به محفظه کاسه ساز را بر عهده دارد.
خرک نقش بسیار مهمی در صدادهی ساز دارد. فاصله سیم‌ها روی خرک بسیار مهم است، به گونه‌ای که سیم‌های جفتی یعنی سیم‌های بم باید کنار یکدیگر باشند و سیم سُل کمی از آنها فاصله داشته باشد. در واقع فاصله سیم اول با سل باید به صورتی باشد که هنگام انگشت گذاری روی سیم اول یا دوم، برای سیم دیگر مزاحمتی ایجاد نشود.
پرده
روی دسته سه تار پرده‌هایی قرار دارد که معمولاً از روده حیوانات یا ابریشم ساخته می‌شوند (امروزه این پرده‌ها از جنس نایلون هستند که کمک بیشتری در نوازندگی ساز می‌کنند). پرده‌ها فواصل موسیقیایی را مشخص می‌کنند. سه تار دارای ۲۵ پرده قابل حرکت است که ممکن است در ابتدای خرید ساز و یا در طول نوازندگی، بر اثر حرکات انگشت، اندکی جابه‌جا شوند. حتی جابه‌جایی میلی متری هر یک از پرده‌ها می‌تواند در کیفیت صدای خارج شده مؤثر باشد.
در صورت کوک بودن ساز، اگر صدای ناهنجاری شنیدید، ممکن است به دلیل جابه‌جایی این پرده‌ها باشد. در صورتی که خودتان اندازه دقیق آنها را می‌دانید، می‌توانید آنها را به محل درستشان برگردانید و کیفیت و درستی نت مورد نظر را با دیاپازن تست کنید. در غیر این صورت این کار را به استاد خود بسپارید. البته به مرور زمان و افزایش تسلط بر ساز، خودتان می‌توانید از پس انجام این کار مهم بربیائید.
شیطانک
شیطانک سه تار که از جنس استخوان یا پلاستیک است، بین دسته اصلی و پنجه ساز قرار دارد و درواقع کار آن تقسیم‌بندی سیم‌هاست.
اگر قصد خرید سنتور را دارید کافی است مقاله بهترین مارک سنتور نوشته شده در هومیاتو را مطالعه نمایید.
صفحه
صفحه، چوب نازکی است که روی کاسه را پوشانده و خرک روی آن قرار می‌گیرد. روی این قطعه سوراخ‌هایی برای تولید و تنظیم صدای بهتر ایجاد شده است. صفحه دارای رگه‌هایی است که معمولاً باید ریز باشند. به طور کلی فاصله رگه‌ها باید حدود ۲ میلی متر بوده و از ۴ میلی متر کمتر نباشد.
سیم گیر
سیم گیر در انتهای کاسه نصب می‌شود و انتهای سیم‌ها را نگه می‌دارد. جنس آن از شاخ قوچ، چوب شمشاد جنگلی یا فوفل است.
مضراب
سه تار از جمله سازهایی است که عموما به کمک گوشه انگشت سبابه نواخته می‌شود و به همین دلیل صدای آن بسیار دلنشین است. اما اگر به دلایل گوناگون (همچون شکننده بودن ناخن‌هایتان) امکان نواختن این ساز را با انگشت ندارید، می‌توانید از مضراب‌هایی که به همین منظور طراحی و تولید شده‌اند، استفاده کنید. جنس مضراب‌های این ساز عموما از فلز یا شاخ است.
اگر میخواهید فلوت را به عنوان ساز خود انتخاب کنید در مقاله فلوت چیست با این ساز آشنا شوید.
چنانچه قصد تهیه ویولن را دارید قبل از خرید مقاله بهترین مارک ویولن برای شروع را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
مهمترین نکات خرید سه تار
1) جنس سه تار
یکی از مهمترین نکات خرید سه تار، توجه به جنس آن است. بهترین چوب برای طراحی و ساخت بدنه ساز سه تار چوب درخت گردو و توت است. جنس شیطانک و سیم گیر از استخوان است و همچنین سیم‌های سه تار معمولاً از فولاد یا برنج ساخته می‌شوند. چهار سیم سه تار از دو جنس ساخته شده‌اند؛ برای مثال سیم یک و سه از جنس فولاد، سیم دو و چهار از جنس برنز هستند. سیم سوم و چهارم سه تار بسیار به هم نزدیک هستند و معمولاً باهم نواخته می‌شوند. به مجموع این دو، سیم بم گفته می‌شود. سیم‌های سه تار در انتها به سیم گیر و در بالای دسته به گوشی‌های کوک متصل هستند.
جنس چوب و سیم یکی از اصلی‌ترین فاکتورهای تأثیر گذار در قیمت و کیفیت انواع ساز سه تار است. در راهنمای خرید بهترین نوع سه تار به رنگ و سن چوب توجه کنید. استفاده از چوب کهنه‌تر به معنای کیفیت بهتر و بیشتر ساز است. چوب‌های جوان پس از مدتی خم شده و تاب برمی‌دارند. ازآنجایی که جنس ساز سه تار از چوب است (در کل برایخرید هر ساز چوبی) فصل خرید نیز اهمیت زیادی دارد. کمترین تغییرات چوب از اوایل بهار تا اواسط تابستان اتفاق می‌افتد.
تار و سه تار شباهتهای زیادی با هم دارند اما تفاوتهای آنها نیز قابل توجه است. در مقاله تفاوت صدای تار و سه تار به تفاوتهای این دو ساز اشاره کردیم.
برای خرید گیتار مناسب به مقاله چگونه یک گیتار خوب بخریم مراجعه نمایید.
2) صدای ساز
سه تار سازی کم صدا، با حالتی گرفته است و در بین نوازندگان این ساز به همدم اوقات تنهایی شناخته شده است. به قول استاد ابوالحسن صبا، “سه تار برای یک نفر کم و برای دو نفر زیاد است” بنابراین صدای بلند داشتن امتیازی برای این نوع ساز محسوب نمی‌شود.
3) سطح مهارت خود در نوازندگی
اگر تازه‌کار هستید، سه تار مناسب برای شروع کار، سه تارهای مبتدی است. البته شما اختیار آن را دارید که از همان ابتدای کار با یک ساز بسیار خوب شروع کنید. در این زمینه بهتر است حتماً با استاد خود مشورت کنید.
4) پهنای دسته ساز
هنگام خرید سه تار مناسب برای شروع به پهنای دسته ساز دقت کنید. باید سازی را انتخاب کنید که مناسب اندازه دستان و شکل انگشتان شما باشد. اگر انگشتان بلند و یا ضخیم دارید، دسته‌های باریک برای شما مناسب نخواهد بود. همچنین برای آموزش سه تار به کودکان، سازهایی در بازار وجود دارد که متناسب با اندازه و توان دستان آنها طراحی شده‌اند.
5) تناسب ضخامت دسته ساز
تناسب ضخامت دسته از بالا به پایین باید رعایت شده باشد. دسته سه تار در قسمت‌های بالایی نازک‌تر است و هر چه به سمت پایین (کاسه) می‌رود، ضخیم‌تر می‌شود.
اگر میخواهید با مارک گیتارهای مختلف آشنا شوید به نوشته ی بهترین مارک گیتار مراجعه نمایید.
6) فاصله سیم‌ها از دسته سه تار
فاصله سیم‌ها از دسته (یا اصطلاحا اکشن ساز) نباید زیاد باشد. این فاصله باید به اندازه‌ای باشد که هنگام نواختن، سختی سیم را احساس نکنید و به انگشتانتان فشاری وارد نشود.
7) توجه به تنظیم بودن پرده‌ها
پس از کوک کردن ساز، تمام پرده‌ها را امتحان کنید تا مبادا گز بزند و صدای ناهنجاری ایجاد کند. همچنین اگر هنگام خرید پرده‌های ساز نامیزان بود، از فروشنده بخواهید آنها را برایتان تنظیم کند.
8) سلامت هر یک از اجزای تشکیل دهنده ساز
هنگام خرید ساز بیش از زیبایی ظاهری، به جنس و سلامت تک تک اجزای آن دقت کنید. بین سیم و سیم گیرها را کاملاً بررسی کنید تا دارای ضایعات و چسب نباشد؛ زیرا وجود چسب این مانع کوک دقیق و نواختن روان سیم‌ها می‌شود.
9) تعادل وزنی میان کاسه و دسته ساز
از نظر وزنی دقت کنید که بین کاسه و دسته تعادل برقرار باشد و برای نگه داشتن ساز هنگام نواختن دچار سختی نشوید.
10) کیفیت سه تار
کیفیت سه تار به جنس چوب، پرده و کیفیت صدا بستگی دارد. هر سازی که در این سه زمینه بهتر باشد، بالطبع قیمت بالاتری نیز خواهد داشت. عموماً بهترین مارک سه تار حرفه ای دارای پرده با جنس ابریشم یا روده حیوانات است. خیلی درگیر مهر ساز و برند آن نباشید؛ چه بسا بسیاری از سازنده‌های خوب، سازهای بی‌کیفیت هم ساخته باشند. هنگام خرید ساز تنها به گوش‌ها و دست‌هایتان اعتماد کنید.
11) مشورت با افراد با تجربه
خرید سه تار را خودتان انجام دهید یا با دوستی همراه شوید که در این زمینه خبره است. در غیر این صورت اگر به استاد خود اطمینان کامل دارید می‌توانید از راهنمایی او بهره بگیرید.
12) جلای ساز
یکی از نکات خرید سه تار این است که در نظر داشته باشید که زیاد رنگ خوردن ساز ممکن است آن را زیباتر کند اما کیفیت صدای آن را پایین می‌آورد. به همین دلیل برای جلای ساز باید از لاک و الکل استفاده شده باشد.
13) از فروشگاه‌ها و سایت‌های معتبر اقدام به خرید کنید
در صورتی که قصد خرید اینترنتی را دارید، حتماً ساز را از یک سایت معتبر خریداری کنید و از شرایط و ضمانت تعویض یا مرجوع کردن ساز خود در صورت هرگونه خرابی و یا کیفیت پایین اطمینان حاصل کنید. البته همیشه بهترین راه، مراجعه حضوری به فروشگاه و امتحان کردن و نواختن چند ساز مختلف است.
14) سه تار دست دوم
سه تار در مقایسه با سازهای دیگر معمولاً ساز گران قیمتی نیست اما اگر قصد خرید ساز با کیفیتی را دارید که بودجه‌تان برای خرید آن کم است، سه تار دست دوم می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد. معمولاً قیمت سه تار از حدود 500 هزار تومان به بالا است. حتی با بودجه‌ای اندک نیز می‌توان ساز را تهیه کرد و به آموختن این ساز خوش‌نوا مشغول شد.
کیفیت بر زیبایی ارجحیت دارد، پس آن را اولویت خود قرار دهید. البته در اهمیت این موضوع که باید سازتان به دلتان بنشیند هیچ شکی نیست.
15) سه تار چپ دست
یکی از دغدغه‌های هنرجویان چپ دست این است که آیا می‌توانند با دست چپ خود به نوازندگی بپردازند؟ در جواب به این پرسش می‌توان گفت که راه اول، تمرین و تکرار زیاد است تا پس از گذشت مدت زمانی، به نواختن سه تار با دست راست عادت می‌کنند. همچنین برخی از هنرجویان مکان سیم‌های بالا و پایین ساز را جابه‌جا می‌کنند. ایراد این روش آن است که کیفیت ساز ممکن است دچار آسیب شود.
به طور کلی، بنا بر اعتقاد برخی از مدرسان و استادان سه تار، نیازی به چپ دست کردن ساز نیست. هنرجویان چپ دست می‌توانند ساز را همانند هنرجویان راست دست، در دست بگیرند. و نقطه قوت این کار این است که هنرجویان چپ دست، با دست قوی‌تر خود می‌توانند زخمه بزنند.
اگر میخواهید درباره هنگ درام بیشتر بدانید به مقاله هنگ درام چیست مراجعه نمایید.
بهترین برند سه تار برای مبتدی و حرفه ای
برای نوازندگان مبتدی
اگر به دنبال بهترین سه تار برای شروع یادگیری هستید، پیشنهاد می‌کنیم به سراغ سه تار عزیزی، مفتاحی و یا مفاخری بروید. قیمت سه تار عزیزی نسبت به سایر برندهای این ساز مناسب‌تر است. اما اگر تمایل دارید سه تار با کیفیت‌تری را برای شروع یادگیری انتخاب کنید، می‌توانید یکی از مارک‌های مفتاحی و یا سه تار مفاخری را انتخاب کنید که میان مردم شناخته‌تر شده هستند. در ادامه به چند نمونه از این سازها اشاره خواهیم کرد:
- سه تار عزیزی ویژه
این ساز با توجه به اینکه کاسه و رویه آن از جنس چوب گردو و توت می‌باشد، قادر است صدایی پرحجم و با کیفیت را تولید کند. دسته این ساز نیز از چوب گردو ساخته شده که باعث می‌شود استحکام بیشتری داشته باشد و به آسانی دچار انحنا نشود. روی دسته سه تار عزیزی ویژه 26 پرده از جنس روده حیوانات بسته شده است. از دیگر نقاط قوت این سه تار می‌توان به جنس سیم‌های آن اشاره کرد که از برنج و فولاد است. این ساز برای هنرجویانی مبتدی انتخاب بسیار مناسبی خواهد بود.
- سه تار عروج کد 005
یکی دیگر از بهترین مارک سه تار برای مبتدی، برند عروج است. جنس کاسه و رویه این سه تار از چوب توت بوده و دسته آن از چوب گردو ساخته شده است که خود موجب استحکام بیشتر دسته می‌شود.
- سه تار مکتب مدل 001
اگر قصد خرید بهترین برند سه تار را دارید، به گونه‌ای هم برای هنرجویان مبتدی و هم برای هنرجویان نیمه ماهر مناسب باشد، سه تار مکتب مدل 001 می‌تواند انتخاب بسیار مناسبی باشد. چوب گردو و توت استفاده شده در ساخت این ساز، موجب استحکام بیشتر آن می‌شود. جنس پرده آن نیز از روده حیوانات است. قیمت این ساز در اردیبهشت سال 1400 در حدود پانصد و بیست هزار تومان است.
اگر میخواهید با بهترین مارک های پیانو آشنا شوید مقاله بهترین مدل پیانو را مطالعه نمایید.
برای نوازندگان با مهارت متوسط
از جمله بهترین سازندگان سه تار می‌توان به برندهای بابا حیدری و ملک شاهی اشاره کرد. کاسه سه تار بابا حیدری ترکه‌ای نیست و به صورت یک تکه طراحی و ساخته شده است. سه تار ملک شاهی نیز دارای دو نوع کاسه بزرگ و کوچک است که می‌توانید با توجه به نوع نیاز خود، مناسب‌ترین گزینه را انتخاب کنید.سه تار ذوالقدر نیز یکی از مارک‌های معروف در زمینه ساخت ساز بوده که بیشتر شهرت و محبوبیت آن به واسطه تنوع زیاد و زیبایی ظاهری سازهای این برند است. مدل‌های سه تار ذوالقدر با کاسه صدف‌کاری شده، کاسه معرق و ذوالقدر با دسته آبنوس از جمله محبوب‌ترین سه تارهای این مارک است.
برای نوازندگان حرفه‌ای
اگر شما نوازنده‌ای هستید که در حال یادگیری بخش ردیف هستید و گوش موسیقی قوی دارید، بهتر است به دنبال خرید مدل‌های حرفه‌ای سه تارخوب بروید. سه تار خوب فراهانی یکی از بهترین سازندگان سه تار است که می‌تواند پاسخگوی نیاز نوازندگان حرفه‌ای باشد. همچنین سه تارهای علی زادخیل و حسن زادخیل از دیگر برندهای معروف هستند که به علت قیمت بسیار زیاد آنها در مقایسه با سایر برندهای موجود در بازار، عموما افراد حرفه‌ای که اجراهای زنده زیادی دارند، به سراغ آنها می‌روند.
سخن پایانی
همانطور که در این راهنمای خرید سه تار توضیح داده شد، سه تار یکی از محبوب‌ترین سازهای سنتی است که با وجود گذشت مدت زمان زیاد از ساخت اولین نمونه آن، همواره هنرجویان زیادی تمایل به یادگیری و نواختن آن دارند. خرید سه تار مناسب برای شروع، نیاز به آشنایی با ساز و اجزای گوناگون آن دارد که در قسمت‌های پیشین توضیح داده شد. همچنین نکاتی را مطرح کردیم که می‌توانید با در نظر گرفتن آنها، سازی متناسب با سطح مهارت خود را خریداری نمائید و با نواختن این ساز بی نظیر، اوقاتی لذت‌بخش را برای خود و اطرافیانتان رقم بزنید.
سوالات متداول :
1- مهمترین نکات راهنمای خرید سه تار کدامند؟
جنس سه تار/ صدای ساز/ سطح مهارت خود در نوازندگی/ پهنای دسته ساز
2- بهترین سه تار برای شروع چه مارکی است؟
اگر به دنبال بهترین سه تار برای شروع یادگیری هستید، پیشنهاد می‌کنیم به سراغ سه تار عزیزی، مفتاحی و یا مفاخری بروید. قیمت سه تار عزیزی نسبت به سایر برندهای این ساز مناسب‌تر است. اما اگر تمایل دارید سه تار با کیفیت‌تری را برای شروع یادگیری انتخاب کنید، می‌توانید یکی از مارک‌های مفتاحی و یا سه تار مفاخری را انتخاب کنید که میان مردم شناخته‌تر شده هستند.
من برای همسرم میخواستم سه تار بخرم مقاله بهترین سه تار برای شروع شما خیلی بهم کمک کرد .همسرم از سه تارش خیلی راضیه
موفق باشید .بسیار هم عالی