یکی از دغدغه‌های بیشتر هنرجویان موسیقی، آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم پایه است تا بتوانند نت‌ها را به دقت بنوازند و هنگام نواختن قادر باشند ریتم را رعایت کنند. در این مطلب سعی داریم اطلاعات کامل و جامعی در ارتباط با برخی از رایج‌ترین اصطلاحات موسیقی کلاسیک و اصطلاحات موسیقی پاپ در اختیار شما قرار دهیم تا بتوانید به کمک آنها درک عمیق‌تری از اصطلاحات داشته باشید و مهارت نوازندگی خود را تقویت نمائید.
اصطلاحات تخصصی موسیقی در ارکستر
برخی از اصطلاحات، زمانی که با موسیقی سر و کار داشته باشید، با گوش شما بسیار آشنا خواهند بود؛ از جمله مواردی نظیر ارکستر، پارتیتور، رپرتوار، سمفونی، سونات، سوئیت و اپرا که این اصطلاحات برای برقراری ارتباط و بیان موارد مختلف میان موسیقی دانان به کار برده میشود. در ادامه به تشریح هر یک از این موارد به صورت کامل خواهیم پرداخت.
ارکستر
زمانی که مجموعه‌ای از افراد مختلف و سازها در کنار یکدیگر به اجرای قطعات موسیقی می‌پردازند، آنها را با نام ارکستر مورد خطاب قرار میدهند. همانطور که گفته شد، ارکستر یک مجموعه است و مسلماً هر مجموعه‌ای نیاز به هماهنگی دارد. وظیفه رهبری و هماهنگی ارکستر بر عهده رهبر ارکستر قرار دارد.
(چنانچه قصد یادگیری هنگ درام را دارید، مطالعه مقاله هنگ درام چیست را از دست ندهید!)
پارتیتور
اگر به اجرای یک ارکستر دقت کرده باشید، به هنگام اجرا رهبر ارکستر به صفحاتی (نت نویسی) نگاه کرده و بر طبق آنها به رهبری ارکستر می‌پردازد. در این صفحات تمامی نت‌هایی که توسط همه اعضاء ارکستر اجرا میشوند، قرار داده شده است. به هنگام اجرای کنسرت توسط نوازندگان، به مانند رهبر ارکستر که دارای پارتیتور است، در جلوی هر یک از نوازندگان نیز صفحاتی قرار گرفته است. نوازندگان با کمک گرفتن از این صفحات به اجرای قطعات مختلف در کنسرت‌ها می‌پردازند.
(اگر از خود می‌پرسید که سنتور خوب چی بخرم ، مطالعه این مقاله را از دست ندهید!)
این صفحات، تمامی نتهای قطعاتی را که در کنسرت مورد اجرا قرار می‌گیرند، در دل خود جای داده‌اند. علاوه بر قطعات مورد اجرا، قطعاتی برای رزرو و زمانی که نیاز به قطعه‌ای جدید باشد، نیز قرار داده شده است.
سمفونی
یکی از اصطلاحاتی که از بستره موسیقی کلاسیک برخاسته، سمفونی نام دارد. در شکل گیری سمفونی افراد بسیار شناخته شده‌ای به مانند موت زارت، بتهوون و هایدن تأثیر گذار بوده‌اند. برای توضیح اینکه سمفونی چیست، باید گفت که هر سمفونی از چند موومان تشکیل شده است. موومان به بخشهای مجزا گفته میشود. همانطور که هر سمفونی از چند موومان تشکیل شده است، میتوان گفت که هر سمفونی دارای فرمی چهار بخشی (متشکل از چهار موومان) است که با نام سونات شناخته میشود.
سونات
به قطعه‌هایی از موسیقی که برای یک یا گروهی کوچک از سازها نوشته میشوند، سونات می‌گویند.
(برای آشنایی با بهترین مارک پیانو مطالعه این مقاله را از دست ندهید!)
سوئیت
اصطلاح بعدی که در ارکستر مورد استفاده قرار می‌گیرد، سوئیت است. سوئیت‌ها یکی از قدیمی‌ترین فرم‌های موسیقی بوده که متشکل از موومان‌های رقص هستند. شکل سوئیت‌ها در دوره‌های زمانی مختلف دست خوش تغییر قرار گرفته است. تغییرات و اصلاحات سوئیت‌ها از قرن شانزدهم که شکل کلی خود را پیدا کردند، شروع شد.در قرن هفدهم، هجدهم، نوزدهم و ابتدای قرن بیستم تغییرات مختلفی در سوئیت‌ها به وجود آمده است. در ابتدا سوئیت‌ها از دو موومان رقص که اولی ملایم و معتدل و دومی سریع و پر نشاط بودند، تشکیل شده بود. سپس برای ساخت سوئیت از چهار موومان آلماند، کورانت، ساراباند و ژیگ استفاده شد. سوئیت بالاترین درجه کمال خود را در قرن نوزدهم و توسط باخ پیدا کرد؛ همانطور که مشخص است در طی دوره‌های زمانی مختلف سوئیت‌ها رفته به رفته کامل‌تر شدند.
اپرا
اپرا اصطلاحی دیگری است که همه با آن آشنا هستند. به نمایش‌هایی که دارای آواز بوده و با ارکستر همراه میشوند، اپرا گفته میشود.
(برای آشنایی با بهترین سنتور توصیه می‌کنیم این مقاله را حتما مطالعه کنید!)
اصطلاحات موسیقی رایج در تئوری موسیقی
در تئوری موسیقی برخی از اصطلاحات بسیار پر کاربرد هستند از جمله برخی از این اصطلاحات میتوان به مواردی نظیر ریتم، گام و خطوط حامل اشاره کرد. در ادامه به اختصار به توضیح هر یک از این موارد خواهیم پرداخت. (برای آشنایی با بهترین کتاب تئوری موسیقی پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را حتما بخوانید!)
اگر میخواهید با برند های ایرانی لوازم خانگی آشنا شوید به مقاله شرکت های معتبر برند ایستکول مراجعه نمایید.
ریتم
عاملی که باعث میشود تا ملودی موسیقی گوش نوازی داشته باشد، ریتم نامیده میشود. به اصطلاح دیگر توالی ضربه‌های آهنگ برای وزن بخشیدن به موسیقی را ریتم می‌نامند.
اگر میخواهید با یکی از تلویزیون های ایرانی آشنا شوید، مقاله تلویزیون جی پلاس را مطالعه نمایید.
گام
اصطلاح بعدی که نوبت به بررسی آن رسیده، گام است. زمانی که چند نت بر اساس ارتفاع و به صورت متوالی مرتب شده‌اند، به توالی آنها گام گفته میشود.
(برای آشنایی با بهترین برند ویولن مطالعه این مقاله را از دست ندهید!)
خطوط حامل
خطوط حامل به ۵ خط موازی که علائم و نشانه‌ها با قرار گرفتن بر روی آنها معنا دار میشوند، گفته میشود. شما می‌توانید این خطوط را به صورت خطوطی با فواصل یکسان در تمامی صفحات موسیقی مشاهده کنید. این خطوط مواردی نظیر نت‌ها، سکوت‌ها و خطوط اتصالی را به یکدیگر متصل می‌کنند.
اصطلاح خط اتصال چیست و چگونه نواخته میشود؟
به خطوطی که برای اتصال صدای نتهای غیر هم‌صدا به یکدیگر در بالا یا پایین یک یا چند نت کشیده میشوند، خطوط اتصال می‌گویند. برای اجرای نت‌هایی که از طریق خطوط اتصال به یکدیگر متصل شده‌اند، باید در سازهای بادی از یک نفس و دیگر سازها از یک آرشه استفاده شود.
(اگر به دنبال آموزشگاه موسیقی بزرگسالان هستید، این مقاله را حتما بخوانید!)
اصطلاحات موسیقی در سازهای زهی، مضرابی و کوبه‌ای
ترمولو
زمانی که یک نت به صورت پشت سر هم اجرا میشود، اصطلاح ترمولو قابل استفاده است. در سازهای مضرابی و کوبه‌ای، به اجرای نتهای کشیده به صورت ریز و در سازهای زهی به اجرای نت کشیده به صورت چنگ، دولاچنگ و سه‌لاچنگ ترمولو گفته میشود.
اگر میخواهید با تمام برند های تلوزیون آشنا شوید مقاله بهترین برندهای تلویزیون را مطالعه نمایید.
تریل (غلت)
تریل یا غلت نشانه‌ای است که اگر بر روی یک نت قرار بگیرد، نت و نت بالاترش به صورت نسبتاً تند و به اندازه نت اصلی اجرا میشوند.
تمپو
اصطلاح بعدی، تمپو است که این اصطلاح به سرعت اجرای یک قطعه موسیقی گفته میشود. این سرعت می‌تواند از خیلی کند تا بسیار تند متنوع باشد.
(برای آشنایی بیشتر با انواع سازهای کوبه ای مطالعه این مقاله را از دست ندهید!)
اصطلاحات موسیقی در گروه‌های کر و آواز
از جمله اصطلاحاتی که در بین گروه‌های کر و آواز مورد استفاده قرار می‌گیرند، میتوان به مواردی نظیر آکاپلا، تنور، رکوئیم یا مس رکوئیم، سوپرانو و باس اشاره کرد.
آکاپلا
اولین اصطلاح که مورد بررسی قرار خواهد گرفت، آکاپلا است، این اصطلاح به موسیقی کرال بدون همراهی ساز گفته میشود که برای آواز گروهی نوشته شده است.
تنور
اگر از خود می‌پرسید که اصطلاح تنور چیست، باید گفت که تنور نام بازه‌ای از صدا و گونه‌ای صدای مردانه در اپرا است. به زیرترین صدای مردانه قابل اجرا تنور گفته میشود. اگر بخواهیم به صورت تخصصی‌تر به بررسی این اصطلاح بپردازیم، میتوان دامنه این صدا را بر اساس کلید سل، از نت دو زیر خط اول تا دو بالای خط پنجم دانست.
رکوئیسم (مس رکوئیم)
رکوئیسم یا مس رکوئیم با نام موسیقی مردگان نیز شناخته میشود. این موسیقی در کلیسای کاتولیک مورد استفاده قرار می‌گرفته و به وسیله گروه کر اجرا میشود.
برای آشنایی با بهترین غذا ساز ۲۰۲۲ به مقاله مربوطه مراجعه نمایید.
سوپرانو
سوپرانو بازه‌ای از صدا در موسیقی و گونه‌ای از صدای زیر زنانه است و در مقابل سوپرانو، باس قرار می‌گیرد. باس بازه از صدا در موسیقی و گونه‌ای از صدای بم است. هر یک از زمینه‌های موسیقی دارای اصطلاحات خاصی هستند که در ادامه به بررسی اصطلاحاتی از موسیقی به مانند آرپژ، آکورد، اوکتاو، اوتور و پاساژ خواهیم پرداخت. آشنایی با این اصطلاحات برای افرادی که قصد دارند وارد عرضه موسیقی شوند، بسیار مهم خواهد بود.
آرپژ
آرپژ اصطلاحی فرانسوی است و این اصطلاح زمانی به کاربرده میشود که به‌وسیله انواع مختلف ساز نت‌ها به‌صورت متوالی اجرا میشوند.
آکورد
معنی این اصطلاح هماهنگی است. اگر بخواهیم به عبارت ساده به بررسی معنای آکورد بپردازیم، میتوان گفت به ترکیبی از نت‌ها که به صورت هماهنگ با یکدیگر مورد اجرا قرار می‌گیرند، آکورد گفته میشود.
اکتاو
یکی از سوالات رایج هنرجویان این است که اکتاو چیست؟ اکتاو در موسیقی نشانگر نتهای موسیقی (۸ نت) است. این ۸ نت که دامنه هر ساز را تشکیل میدهند در اصطلاح اکتاو نامیده میشوند.
اورتور
در موسیقی، منظور از اورتور قطعه‌ای است که به عنوان مقدمه برای اجراهایی با مضمون دراماتیک اجرا میشود. همانطور که گفته شد این قطعه قبل از شروع نمایش اجرا میشود.
پاساژ
این اصطلاح دارای ریشه‌ای فرانسوی بوده و معنای این اصطلاح گذر کردن است؛ این اصطلاح در ریتم به بخشی از ترانه گفته میشود که دو بخش ترانه از طریق آن به یکدیگر متصل میشوند.
بمل
به عملی که صدای نت‌ها را نیم پرده بم‌تر می‌کند بمل گفته میشود. این عمل، مقابل دیز قرار دارد.
تم
موضوعی که از طریق آن یک اثر هنری روایت میشود را تم می‌نامند. اگر بخواهیم به صورت دیگری بیان کنیم، میتوان گفت ساختاری که موسیقی بر اساس آن بنا میشود، تم نام دارد.
تتراکورد
تتراکورد به ترکیبی از چهار نت پی در پی گفته میشود. تتراکورد با نام دانگ نیز شناخته میشود. فاصله نت‌ها در تتراکورد یک چهارم فاصله درست در نظر گرفته شده است.
دیاپازون
دیاپازون یک ابزار به شمار می‌رود که برای ایجاد فاصله میان نت‌ها در یک اکتاو مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کار برای بیان زیر و بم آواها استفاده میشود.
مترونوم
اگر به دنبال ابزاری هستید که با استفاده از آن ریتم را به افراد مختلف آموزش دهید، مترونوم وسیله‌ای بسیار مناسبی خواهد بود. این وسیله تمامی ضرب‌ها را در قالب صدای تیک‌تاکی اجرا می‌کند.
سوناتا
قطعه‌ای که برای گروهی کوچک از سازها نوشته میشود را با نام سوناتا می‌شناسند.
فرم
به قالب، ساختار یا شکل یک قطعه فرم گفته میشود. کارایی فرم، توصیف یک قطعه از طریق تقسیم بندی آن به قطعه‌های کوچک است.
کانن
معنی این واژه قاعده و قانون است. کانن به روشی از آهنگ‌سازی گفته شده که بر اساس قوانین تقلید پایه گذاری شده است. از جمله انواع مختلف کانن میتوان به مواردی نظیر کانن دو صدایی، کانن چهارم و پنجم، کانن معکوس، کانن افزایشی، کانن کاهشی، کانن قهقرایی و کانن مدور اشاره کرد.
گام
زمانی که چند نت با یکدیگر توالی داشته باشند، گام در موسیقی نامیده میشوند. این توالی می‌تواند بالا رونده یا پایین رونده باشد. این نتهای متوالی، به ترتیب ارتفاع مرتب میشوند.
کنت رپوئن
کنت رپوئن در لغت به معنای نقطه در مقابله نقطه و در موسیقی به معنای نت در مقابل نت است. در گام روند مورد نظر روند عمودی بود اما در اینجا روند، روندی افقی است. نت‌هایی که با هم نواخته میشوند، به طور کلی از یکدیگر مستقل هستند.
سخن پایانی
در این مطلب تلاش بر آن بود تا شما عزیزان با مواردی نظیر اصطلاحات نت موسیقی و سایر اصطلاحات تخصصی موسیقی چه اصطلاحات موسیقی پاپ و چه اصطلاحات موسیقی کلاسیک آشنا شوید. اصطلاحاتی که در ارتباط با موسیقی مورد بررسی قرار گرفتند، گوشه کوچکی از اصطلاحات موجود بودند. شما می‌توانید با اندکی تلاش بیشتر، اطلاعات کامل و جامعی کسب کنید و مهارت نوازندگی خود را بیش از پیش تقویت کنید.
برخی سوالات متداول:
سمفونی چیست؟
هر سمفونی از چند موومان تشکیل شده است. موومان به بخشهای مجزا گفته میشود. همانطور که هر سمفونی از چند موومان تشکیل شده است، میتوان گفت که هر سمفونی دارای فرمی چهار بخشی (متشکل از چهار موومان) است که با نام سونات شناخته میشود.
اکتاو چیست؟
اکتاو در موسیقی نشانگر نتهای موسیقی (۸ نت) است. این ۸ نت که دامنه هر ساز را تشکیل میدهند در اصطلاح اکتاو نامیده میشوند.
یادگیری اصطلاحات موسیقی برای کسی که تازه کاره خیلی سخته .
با تلاش تمرین اصطلاحات موسیقی پاپ و اصطلاحات موسیقی کلاسیک رو به راحتی یاد خواهید گرفت .