پیش از معرفی ساز کوبه ای و انواع آن باید به این نکته اشاره کنیم که دنیای موسیقی و ساز سرشار از تنوع است. شاید بتوان گفت که دنیای سازها تمامی ندارد. در هر گوشه‌ای از دنیا سازی وجود دارد که متعلق به یک فرهنگ و ملیت خاص بوده و برخی از آنها هم شانس جهانی‌شدن داشته‌اند. چه بی‌شمار سازهایی که خواستگاه شرقی دارند اما در دستان مردمانی از غرب به صدا درمی‌آیند. شاید بتوان گفت این خاصیت ساز است که خود را محدود به هیچ جغرافیایی نمی‌کند.
اما به طور کلی سازها به دسته‌های مختلفی همچون زهی، کوبه ای، بادی، الکترونیک و … تقسیم می‌شوند. در مقاله راهنمای خرید سازهای کوبه ای سعی داریم در مورد بهترین ساز کوبه ای ایرانی و غربی و ساز کوبه ای جدید نکات مهمی صحبت کنیم که می‌توانید با در نظر گرفتن آنها، مناسب‌ترین ساز را خریداری کنید. بنابراین می‌توانید از این مقاله به عنوان راهنمای خرید سازهای کوبه ای استفاده کنید.
زندگی ما انسان ها علاوه بر اکسیژن و آب وابسته به ریتم است. این تولید ریتم در فطرت بشر اولیه نیز وجود داشته و تا الآن ادامه دارد. یکی از ابتدایی‌ترین شکلهای برقراری ارتباط بین انسان ها استفاده از همین ابزار موسیقی کوبه ای بوده. آنها با کوبیدن بر روی شی مشخصی، پیام های متفاوتی را با یکدیگر رد و بدل می‌کردند که امروزه به صورت ساز درآمده و ساز جدید کوبه ای نام گذاری شده است.
به طور کلی ساز کوبه ای به سازهایی گفته می‌شود که با استفاده از ضربه، سایش، حرکت دست و… به صدا درمی‌آیند. خیلی انتظار ساخت ملودی از این سازها نمی‌رود و بیشتر برای ریتم مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از انواع سازهای ضربی به کوک نیاز دارند و برخی از آنها هم از دردسرهای کوک رها هستند. گفته می‌شود که این نوع سازها از قدیمی ترین انواع ساز در طول تاریخ بشریت است.
اگر میخواهید درمورد برند استگ بیشتر بدانید به شما پیشنهاد می کنیم مقاله کمپانی استگ را مطالعه کنید.
این نکته را دیگر همه ما می‌دانیم که هر نوع سازی برای اینکه صدای با کیفیت و منحصر به فردی تولید کند نیازمند کوک است. در غیر این صورت نوایی که از آن به گوش می‌رسد به جای گوش‌نواز بودن، گوش‌خراش خواهد بود. شرایط سازهای کوبه ای نسبت به سایر سازها کمی متفاوت است. آلات موسیقی کوبه ای ازنظر کوک شدن به دو دسته کوک معین و کوک نامعین تقسیم می‌شوند.
سازهای با کوک معین هنگ درام، زیلوفون، ماریمبا و… و سازهای کوک نامعین طبل، دایره زنگی، دف و…هستند. در معرفی سازهای کوبه ای باید ذکر کنیم که این ساز دارای تنوع بسیار زیادی است. در هر فرهنگ و ملیتی که وارد شوید شاهد نوعی از این ساز خواهید بود که متعلق به همان مردمان است. در ایران نیز انواع ساز ضربی موجود است که از قدیم در مراسم مختلف به بهانه‌های متفاوت نواخته می‌شد. ما در این مقاله در ابتدا انواع سازهای ضربه ای ایرانی را به شما معرفی میکنیم و سپس به سراغ سازهای کوبه ای غیر ایرانی و خارجی می‌رویم.
اگر میخواهید گیتار الکتریک خریداری کنید به شما پیشنهاد میکنیم مقاله راهنمای خرید گیتار الکتریک را مطالعه کنید تا با آگاهی کامل خرید خود را انجام دهید.
ساز دف از قدیمی ترین، شناخته شده‌ترین و بهترین سازهای کوبه ای ایرانی است که در موسیقی سنتی ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد. این ساز از یک حلقه چوبی ساخته شده که بر روی آن پوست نازکی کشیده شده و داخل آن به صورت دوار حدود ۴۰ حلقه فلزی تعبیه شده است. هنگام نواختن دف، این حلقه های فلزی با صدای زنگ وار خود، زنگ بهتری به نوای ساز می‌دهند. دف شباهت زیادی به دایره دارد اما از آن بزرگ تر بوده و صدای بم تری دارد.
بر روی دف فرو رفتگی موجود است که نوازنده انگشت شست خود را روی آن قرار داده و به نواختن ساز می‌پردازد. پوستی که در این ساز به کار رفته می‌تواند پوست طبیعی و یا مصنوعی باشد. البته این روزها با توجه به گرایش های معطوف به حفظ محیط زیست، توجه به پوست‌های مصنوعی بیشتر شده و همچنین به نظر می‌رسد که کیفیت و ماندگاری آنها نسبت به پوست‌های طبیعی بهتر و بیشتر باشد.
سنتور نیز یکی از سازهای سنتی ایرانی است. چنانچه قصد آشنایی با آن را دارید مقاله بهترین مارک سنتور ایرانی را از دست ندهید.
اگر بخواهیم به ساز کوبه ای جنوب ایران اشاره کنیم، بی شک تمپو گزینه مناسبی خواهد بود. همچنین این ساز در موسیقی ترکی و عربی جایگاه ویژه‌ای دارد. تمپو یک پوست صدای یک طرفه بوده که شباهت زیادی به تنبک داشته و از جنس سفال یا فلز است. قیمت این ساز برای افراد مبتدی چندان گران نیست و به راحتی می‌توانند سازی متناسب با سطح خود را خریداری کنند.
اگر به ساز فلوت علاقه دارید مقاله انواع ساز فلوت را برای آشنایی بیشتر با این ساز بخوانید.
دهل یکی دیگر از سازهای کوبه ای ایران است که از دو طرف دارای پوسته می‌باشد و توسط یک طناب به گردن نوازنده آویزان می‌شود. دهل را با کمک دو چوب (یکی ضخیم‌تر به نام چنگال و دیگری باریک‌تر به نام دیرک) می‌نوازند. هرچند که در نواحی جنوبی ایران شاهد آن هستیم که این ساز توسط دو دست نواخته می‌شود.
این ساز را با تلفظ های مختلفی چون تمبک، تنبک، دمبک، ضرب و… می‌شناسیم. این ساز کوبه ای ایرانی جزو سازهای جامی شکل است که برای نواختن بر روی ران پا قرارگرفته و با ضربه زدن به پوستی که بر روی دهانه گشادتر آن قرارگرفته است صدا تولید می‌کند. تمبک علاوه بر ساز مکمل به‌عنوان یک ساز مستقل نیز به کاربرده می‌شود. سازهای کوبه ای هم شکل تمبک نیز در بین همسایگان ایران ازجمله کشورهای عربی، ترکیه و افغانستان نیز موجود می‌باشند. تنبک یا دمبک از محبوب‌ترین سازهای کوبه ای خاورمیانه می‌باشد.
دهانه تنبک بسیار نازک و از جنس چوب یا سفال است. این ساز به شکل افقی روی پای نوازنده قرار می‌گیرد و صدای حجیم و پرقدرتی تولید می‌کند. هنگام خرید تنبک و دایره لازم است به چند نکته توجه کنید. نخست اینکه چوب تنبک باید فاقد ترک‌خوردگی باشد. بهترین چوب مناسب برای ساخت تنبک چوب گردو و توت است. همچنین پوستی که روی ساز کشیده شده است، نباید شل باشد اما چند میلی‌متر فرورفتگی عادی است. جنس پوست معمولاً از پوست بز، گوساله یا شتر است که البته کیفیت پوست شتر بهتر از بقیه است.
برای یادگیری ساز به دنبال آموزشگاه مناسب می‌گردید؟ ما در یک مقاله بهترین آموزشگاه های موسیقی تهران را به شما معرفی کردیم. آن را از دست ندهید.
دایره زنگی سازی شبیه به دف بوده اما از آن بسیار کوچک‌تر است و به این دلیل به این نام شهرت پیداکرده که در اطراف آن دو صفحه گرد فلزی وجود دارد که آن را تال یا زنگ می‌نامند و صدای زنگ خاصی را همراه با ضربه به پوست تولید می‌کند.
یکی از شناخته شده‌ترین انواع ساز کوبه ای در جهان، درام کیت آکوستیک است. این کیت شامل مجموعه‌ای از طبل‌ها و سنج هاست که روی پایه ها و اتصالات مختلفی نصب شده و در کنار یکدیگر نواخته می‌شوند. در ادامه هر یک از اجزای درام کیت را معرفی خواهیم کرد.
طبل کوچک یا طبل اسنر در دو طرف خود لایه ای پلاستیکی دارد و پوسته زیرین آن دارای سیم های کشیده شده است که همین ویژگی سبب ایجاد صدای تیز استاکاتو می‌شود. حساسیت طبل اسنر باعث می‌شود که نوازنده کنترل بیشتری بر فشار و حجم صدا داشته باشد.
بزرگ ترین طبل موجود در مجموعه درام ها طبل بیس یا درام بیس است که به طبل ضربه نیز شهرت دارد. این طبل روی زمین قرار می‌گیرد و با یک یا دو پدال توسط پای نوازنده نواخته می‌شود. این طبل صدای پرقدرتی را ایجاد می‌کند. طبل بیس همچنین به عنوان مشخص کننده و راهنمای گام موزیک استفاده می‌شود.
هیت هت ( جفت سِنج ) شامل دو سنج است که روی یکدیگر قرار گرفته‌اند و از قسمت داخلی به یکدیگر وصل شده‌اند. این دو سنج توسط لوله به یک پدال متصل می‌شوند و هرگاه نوازنده پدال را فشار دهد، سنج ها به یکدیگر برخورد می‌کنند. همچنین این سنج ها توسط درام استیک (چوب) نیز نواخته می‌شوند.
آخرین قسمت از درام کیت، سِنج‌ها هستند که معمولاً در بالاترین نقطه نسبت به سایر اجزا قرار می‌گیرند. دو نوع رایج سنج‌هایی که در کیت استفاده می‌شود، سنج کراش و سنج راید است. سنج کراش دارای لبه‌های تقریباً نازکی است که هنگام ضربه صدای بلندی ایجاد می‌کند و کارکرد اصلی آن ایجاد صداست. سنج راید صدای ریتمیک پایدارتری را منتشر می‌کند و می‌تواند جایگزین هیت هت در تولید ضربات محکم و نافذ باشد.
اگر میخواهید با مارک های فلوت آشنا شوید به مقاله بهترین فلوت سر بزنید.
درام کیت معمولاً از طبل‌های اضافی نیز استفاده می‌کند. تم‌ها طبل‌های سیلندری شبیه به طبل اسنر هستند، البته بدون سیم‌هایی که موجب ایجاد تنش در قسمت زیرین آن می‌شود. در درام کیت‌های کلاسیک تم بالا و تم متوسط، بالای طبل بیس قرار می‌گیرند. تم بالا از نظر ابعاد کوچک‌تر است و گام بالاتری را ایجاد می‌کند. تم متوسط مقادیری بزرگ‌تر است و صدای بیشتر و عمیق تری را تولید می‌کند. بسیاری از کیت‌ها دارای فلورتم یا تم پایین هستند که بزرگ‌ترند و به علت سایزشان مستقیم روی یک پایه روی زمین قرار می‌گیرند. فلور تم پایین‌ترین گام در بین تم ها را دارد.
درام کیت الکترونیک
یکی از بهترین سازهای کوبه ای و یک جایگزین خوب برای درام کیت کلاسیک و ساز کوبه ای سنتی، درام کیت الکترونیک است. طبل‌های الکترونیک جایگزین طبل‌های معمولی می‌شوند و آلیاژهای مورد استفاده در درام کیت الکترونیک نیز متفاوت هستند. در این مدل درام، با هر ضربه‌ای که به طبل یا سنج وارد می‌شود، سیگنال الکترونیکی به سینت سایزر یا دستگاهی مشابه که در آن قرار دارد، ارسال می‌شود. پدهای درام الکترونیک معمولاً از نظر ظاهری همانند درام‌های معمولی هستند اما مزیت‌های بیشتری نسبت به درام آکوستیک دارند.
اگر به دنبال خرید کیبورد هستید، مقاله بهترین کیبورد موسیقی را حتما مطالعه کنید.
هنگام خرید درام نکات زیر را در نظر داشته باشید
ساز جیمبه از غرب آفریقا و میان مردمان ماندینکا می‌آید و شاید جزو سازهای جدید به نظر برسد. این ساز ظاهری قبیله‌ای دارد و تقریباً خاستگاه تمام سازهای کوبه ای محسوب می‌شود. با استفاده از این ساز میتوان طیف وسیعی از تن‌های موسیقی، از بم و عمیق گرفته تا روشن و بالا را اجرا کرد. این ساز قابلیت حمل آسانی دارد. جیمبه های سنتی معمولاً از چوب و پوست بز تهیه شده اند ولی در جیمبه های مدرن از مواد ترکیبی و مصنوعی برای ساخت بدنه و سری استفاده می‌شود. جیمبه با دست و گاهی با چوب نیز نواخته می‌شود.این ساز ظاهری سنتی دارد و از آنجایی که یادگیری آن چندان دشوار نیست، باعث شده است تا به یکی از سازهای محبوب میان هنرجویان تبدیل شود.
یک ساز و سه ساز. جان جان که برخی آن را “دان دان” نیز می‌خوانند، از گروه طبل‌های طناب دار غرب آفریقاست. این ساز در اندازه‌های مختلف وجود دارد و معمولاً در کنار جیمبه اجرا می‌شود. این ساز از سه ساز ضربی تشکیل شده است؛ دان دونبا (بزرگ)، سانگبا (متوسط) و کان کینی (کوچک). این سازها درواقع تنه‌هایی توخالی با روکشی از پوست بز بوده که معمولاً سه نفر آن را با چوب، مَلِت و… می‌نواختند و این صداها با یکدیگر مخلوط شده و نوای دل‌نشینی ایجاد می‌کرد. امروزه این ساز توسط یک نفر نواخته می‌شود و گاهی با نواختن زنگ همراه می‌شود.
اودو ساز کوبه ای متولد نیجریه است که هیچ پوستینی ندارد. این ساز شبیه یک گلدان بوده که بر روی بدنه خود حفره بزرگی دارد و شما با ضربه زدن به هر قسمت از این گلدان می‌توانید صدای خاصی تولید کنید. این ساز در موسیقی هندی و حتی بندری ایرانی نیز کاربرد دارد و در جنوب ایران با نام جهله شناخته می‌شود.
نام سازهای کوبه ای گاهی در ایران به شیوه دیگری تلفظ می‌شود. برای مثال کنگا که در ایران تومبا نامیده می‌شود. کانگا یا کنگا از درام‌های دستی لاتینی است که ریشه در کوبا دارند و عموما از چوب و پوست گوساله ساخته می‌شوند. یک مجموعه کامل از کانگا دارای سه طبل، تومبا (بزرگ‌ترین طبل)، کنگا و کوینتو (کوچک‌ترین طبل) است. در صورتی که ساز دارای چهار تکه باشد، کوچک‌ترین ساز آن ری کوینتو است. این ساز برای نواختن در سبک‌های مختلفی از جمله، راک، بلوز، آر اند بی و… مناسب است و نواختن آن به دو صورت نشسته و ایستاده (به کمک استند) امکان پذیر است.
اگر قصد خرید ویالون رو دارید به مقاله راهنمای خرید ویولن سر بزنید.
یکی دیگر از انواع ساز کوبه ای بانگو است که به کوبا تعلق داشته و به طورکلی در موسیقی لاتین نقش بسیار پررنگی دارد. در بیشتر موزیک‌ها با تم اسپانیایی این ساز حضور دارد.
برخی از پژوهشگران معتقدند پس از صدای انسان، ساز ضربه ای بیشترین قدمت را دارد. آنها می‌گویند اولین استفاده انسان از این ساز برای ایجاد ارتباط بوده اما بعدها نقش اصلی را در اجرای مراسم مذهبی و مقدس داشته است. صدا در این سازها توسط یک لایه پوست که روی آن کشیده شده یا صفحه و میله‌های فلزی و چوبی تولید می‌شود. در ادامه به معرفی سه تا از انواع ساز های کوبه ای جدید می‌پردازیم.
کاخن یکی از انواع سازهای کوبه ای جدید است که خاستگاه نامِ آن، واژه‌ای اسپانیایی به معنای جعبه است. شکل ظاهری آن نیز کاملاً شبیه به یک جعبه یا صندوق چوبی است که روی زمین قرار گرفته و نوازنده روی آن می‌نشیند و بر سطح آن که تاپا خوانده می‌شود، ضربه می‌زند. در پشت ساز یک حفره بزرگ وجود داشته که تأثیر مهمی در تولید صدا دارد. بهترین چوب برای ساخت ساز کوبه ای کاخن، چوب درخت گیلاس، ماهون و افرا است.
کاخن به دو نوع ثابت و رگلاژی تقسیم می‌شود و نیازی به کوک کردن ندارد (مدل رگلاژی آن قابلیت تنظیم صدا را دارد). نوع ثابت آن دارای فنر یا سیم گیتار است، صدای یکنواختی داشته و قابلیت تنظیم ندارد. مدل رگلاژی نیز دارای فنر یا سیم گیتار است با این تفاوت که قابلیت تنظیم صدا را نیز دارد. این ساز در بین نسل جدید طرفداران بسیاری پیدا کرده و برای سبک‌های فلامنکو و جاز بسیار پرکاربرد است.
هنگ درام یکی از سازهای کوبه ای جدید است که در سال ۲۰۰۰ میلادی ساخته شده و برای مدیتیشن و آرامش بهترین انتخاب است. این ساز کوبه ای از جنس برنج بوده، شکلی شبیه به بشقاب پرنده دارد و از دو دایره فلزی تشکیل شده که بر روی یکدیگر قرار می‌گیرند و با ضربه انگشتان به هر قسمت میتوان صدا تولید کرد. البته این ساز از دسته سازهایی با کوک معین است. نوازنده به صورت نشسته ساز را بر روی پا و یا بر روی پایه قرار داده و آن را می‌نوازد. هنگ درام در حقیقت یک ساز کوبه ای و ملودیک با احساس فراوان است.در این ساز از طریق ضربه، مالش و یا کشیدن دست بر بدنه ساز، صدای بسیار زیبایی تولید می‌شود.
هنگ درام دارای دو نوع ماینور و ماژور است. پیشنهاد میکنیم برای نواختن ساز آرام و غمگین، هنگ درام ماینور و برای نواختن آهنگ های هیجانی تر و شاد، هنگ درام ماژور را انتخاب کنید. همچنین به تعداد نت های روی ساز دقت کنید. سازهای ارزان قیمت‌تر، تعداد نت های کمتری دارند. هنگ درام دارای ۹ نت، یکی از متداول ترین انواع این ساز محبوب است.
در نهایت اینکه هنگ درام قابلیت کوک ندارد و گام مشخصی را از اول داراست. پیشنهاد میکنیم پیش از خرید گام، اسکیل یا ملودینگ مورد نظر خود را انتخاب کنید.
برای آشنایی بیشتر با این ساز بی‌نظیر، مطالعه مقاله هنگ درام چیست را به شما پیشنهاد میکنیم .
یکی دیگر از سازهای کوبه ای جدید، امبیرا یا کالیمبا است که بیش از ۳۰۰۰ سال قدمت دارد. گفته می‌شود خاستگاه این ساز شمال شرق آفریقاست و در گذشته به نام پیانوی آفریقایی شهرت داشته است. کالیمبا یک ساز ملودیک است که روی آن ۷ تا ۱۲ کلید وجود دارد. کلیدها روی یک جعبه چوبی قرار گرفته‌اند که داخل آن یک حفره برای تقویت و تشدید صدا قرار دارد. با ضربه زدن به وسیله انگشت روی کلیدها، اصواتی بسیار دلنشین تولید می‌شود.
ساز بندیر از یک یا چند زه که عموما از جنس روده حیوانات هستند، ساخته شده. این ساز دایره‌ای شکل بوده و قطر آن بین ۴۰-۳۵ سانتی متر است. حفره‌ای کوچک در قسمت زیرین ساز وجود دارد که این امکان را برای نوازنده فراهم می‌کند تا با قرار دادن انگشت خود در آن به هنگام نواختن، تعادل ساز را آسان‌تر حفظ کند. نواختن این ساز به این صورت است که دست راست نوازنده، ضرباتی را به لبه‌ها، کنار و میانه ساز وارد می‌کند. صدای ساز بندیر تا حدی شبیه سه تار است و این خود موجب محبوبیت بیشتر آن می‌شود.
ساز کوبه ای جدید دیگری که این روزها شهرت بیشتری پیدا کرده است، تانگ درام است. این ساز تا حدی شبیه هنگ درام است اما تفاوت‌هایی نیز با آن دارد. نت‌های روی صفحه این ساز به کمک برش لیزری ایجاد شده‌اند و بنابراین نیازی به چکش کاری نیست. Tongue Drum برای هنرجویانی که به نواختن سازهای کوچک و سبک وزن علاقه دارند، گزینه بسیار مناسبی است. اندازه کوچک و وزن کم این ساز زمینه مناسبی را فراهم می‌کند تا بتوانید آن را به آسانی جابه‌جا کرده و خارج از منزل نیز به نواختن آن بپردازید.
چنانچه قصد تهیه ساز مناسب برای کودکان را دارید، مطالعه این مقاله را به شما پیشنهاد میکنیم.
سخن پایانی
همانطور که ملاحظه فرمودید، انواع و اقسام سازهای کوبه ای در سرتاسر دنیا وجود دارد که بسیاری از آنها را معرفی نکردیم و تنها به معرفی پرکاربردترین ها بسنده کردیم. اگر تمایل و استعدادی در زمینه نواختن انواع ساز کوبه ای دارید باید بدانید که دنیایی از انتخاب پیش روی شماست و کافی است بدانید که به کدام یک از آن ساز ها علاقه مندید و برای شروع اقدام کنید.
سوالات متداول
۱- جدید ترین ساز های کوبه ای کدام اند؟
امروزه مدل‌های متنوعی از ساز ضربی جدید در بازار موجود است که محبوب‌ترین آنها عبارت‌اند از: هنگ درام، کاخن و ساز بندیر.
۲- ساز های کوبه ای ایرانی کدام است؟
از جمله محبوب‌ترین سازهای کوبه ای ایرانی میتوان به تمبک، دف و دایره اشاره کرد. این سازها در موسیقی سنتی ایرانی کاربرد فراوانی دارند و به دلیل سهولت یادگیری، طرفداران بسیار زیادی دارند.
هر انسان به طور معمول نزدیک به یک سوم عمر خود را در خواب سپری…
یکی از متداول ترین کالاهای دیجیتال تلویزیون می باشد. این صفحه جادویی از همان ابتدای…
هر چقدر که به فصل تابستان و گرما نزدیک تر می‌شوید، دغدغه داشتن یک سیستم…
آن هایی که اهل دنیای دیجیتال و تازه های این جهان جذاب الکترونیکی هستند خوب…
ماشین ظرفشویی های اتوماتیک دستگاههای کاربردی در آشپزخانه هستند، اما آیا همه ظروف را میتوان…
در مقاله راهنمای خرید قهوه ساز و معرفی بهترین قهوه ساز سعی داریم که شما…